Translate this page
Please note that if you use Google to translate this page, Chemically Clever Island cannot guarantee the accuracy of the translation.
Föt án skaðlegra efna - eru þau til? Bómull er fjölhæft og náttúrulegt efni en bómullarplantnan er einnig ein mest úðaða nytjaplanta í heimi. Og gerviefni gefa frá sér örplast. Svo hverju geturðu eiginlega klæðst?
Leiðarvísirinn hér að neðan gefur þér nokkrar vísbendingar, en hefur þó varla öll svörin. Hinn raunverulegi lykill að sjálfbærum og efnalæsislegum fataskáp er að draga úr neyslu. Veldu nokkur uppáhalds föt til að klæðast og hugsa um í langan tíma.
BAMBUS vex hratt og dafnar án plöntuverndarvara. Hins vegar þarf mikið magn af eitruðum efnum til að framleiða bambusviskósa: um 5,5 kíló fyrir eitt kíló af framleiddu viskósa efni. Lýósell úr bambus er umhverfisvænni valkostur.
Bómull vex á runnum á stórum ökrum. Það krefst mikils vatns og er úðað með mörgum plöntuverndarvörum ef það er ekki lífrænt ræktað. Bómull er algengasta fatnaðarefnið: þægilegt að vera í og auðvelt að þvo, en krumpast auðveldlega.
HÖR er sterkt og svolítið stíft efni, framleitt úr trefjum sem koma úr hör stönglinum. Hör er ræktað í tiltölulega köldum löndum. Það þarf almennt ekki mikið af plöntuverndarvörum, en þó er eitthvað af illgresiseyði notað. Framleiðsla á hör krefst mikillar vinnu, en samt er hör umhverfisvænna en til dæmis bómull eða gervitrefjar.
HAMPUR þarf hvorki plöntuverndarvörur né áburð. Hann getur vaxið á næringarsnauðum jarðvegi, hann bindur jarðveginn með löngum rótum og hann brotnar niður á náttúrulegan hátt. Textíll úr hampi er sterkt og lítur út og er svipað viðkomu eins og hör. Sjálfbært val.
SILKI er efni sem ofið er úr silkiþræði úr púpum silkiormsins. Silki er mjúkt og fallegt, en púpan eyðileggst þegar púpan er nýtt á þennan hátt. Villt silki er stundum búið til úr tómum púpum fullþroskaðra fiðrilda.
ULL úr sauðfé heldur manni hlýjum, jafnvel þótt hún sé blaut. Ullarfitan hrindir frá sér óhreinindum: það er oft nóg að hengja flíkina út og viðra í stað þess að þvo hana. Ull er frekar umhverfisvæn, nema ullarfitan í þvottavatni.
AKRÝL er efnasamband mjög svipað plasti. Framleiðslan er flókin, krefst mikilla auðlinda og notuð eru leysiefni og mikið af öðrum efnum. Akrýl er viðkvæmt fyrir heitum þvotti og dregst auðveldlega saman. Þegar það er þvegið losnar örplast út í vatnið.
ELASTAN eða Lycra eru teygjanlegt textílefni sem er notað í samsetningu með öðrum efnum til að gera textílinn enn teygjanlegri. Það er svipað plasti, þarf mikið af efnum og leysum við framleiðslu og losar frá sér örplast þegar það er þvegið.
NÆLON eða POLÝAMÍÐ er sterkt og teygjanlegt, krumpast ekki og þornar hratt. Annað gerviefni sem líkist plasti, krefst margra efna við framleiðslu og losar frá sér örplast.
POLÝESTER er eitt algengasta fatnaðarefnið: sterkt og teygjanlegt. Þetta plastlíka gerviefni er unnið úr jarðefnaeldsneyti með því að nota ákveðin efni sem geta verið krabbameinsvaldandi og endað í náttúrunni ef hreinsun vatns er ófullnægjandi. Örplast lekur út með þvottavatninu.
FLÍS er mjúkt og loðið. Flíspeysan þín er unnin úr mjög gropnu pólýester og sendir meira en 1.900 örsmáar plastagnir í niðurfallið í hverjum þvotti. Örplastefnin eru of lítil til að vera síuð frá í hreinsistöðvunum og þannig lenda þau í náttúrunni, eru étin af svifdýrum sem eru fæða fyrir fisk.
Endurunninn textíll eru manngerður textíll sem er búinn til úr náttúrulegum efnum
KÚPRÓ er úr bómullarúrgangi. Framleiðsluferlið líkist aðferðinni við viskósa.
LÝÓSELL (eða Tencel; vörumerki sem notar FSC-vottað hráefni) er úr sellulósa en framleitt með umhverfisvænni aðferðum en viskósa. Efnin eru notuð í lokuðu kerfi og leysar eru mildari. Lýósell er sterkt og þolir þvott.
MÓDAL er nokkuð svipað og viskósi, en hráefnið er ekkert annað en beykiviður.
VISKÓSI er úr sellulósa úr til dæmis trjátegundinni þin. Mjög hættuleg efni eru notuð til að mýkja viðarkvoðuna svo hægt sé að breyta henni í trefjar. Efni og mikið vatn er einnig notað til að vefa efnið. Viskósi er mjúkt efni sem andar vel, með fallegri áferð og heldur litnum vel.
From study circle to Operation Non-toxic Day-nursery to Chemically Clever Åland to Chemically Clever Island – what a journey for a small NGO!
Why eat local food? Because you know what is in it, you know the producer and you can trust the producer. In the Kärdla Christmas Fair during the weekends in December 2020 the fair kiosks contained a lot of Hiiumaa goods.
Welcome to explore our diverse projects at the Icelandic EPA, such as Hanna's House - online educational material on chemicals in our homes, lectures and parental café on chemicals in our everyday life, and a guide to throwing an environmentally themed hackathon.
"How can we make conscious, healthy and sustainable choices in a world marinated in chemicals? Chemically Clever Island is a cooperation project focused on chemical facts and awareness raising."